Saturday 27 April 2019

Wacław BERENT - „Próchno”


UWAGA!   BARDZO  WAŻNA  POZYCJA!!
Zacznę  tym  razem od  końca  tzn.  od  swoich  trzech  groszy,  bo  wielość  powiedzianych  słów  o  tym  dziele  przyćmi   uwagi  moje  tj.  biednego  starego  inżyniera.  Przede  wszystkim  to  książka  dla  miłośników  Młodej  Polski,  a  w  szczególności   demonicznego  Przybyszewskiego  (1868 – 1927)   (w  powieści  Turkuł),  który  niewątpliwie  był  sam  jedną  z  inspiracji  autora,  jak  również  jego  książka  pt  „Synowie  Ziemi”  dostępna  na:  https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/synowie-ziemi-.html#anchor-idm139975751872896 .  Resztę  podaje  Wikipedia – hasło  „Próchno”,  z  której  wyciągnę  najistotniejsze  zdania,  lecz  zacznę  od  autora.
Wacław  Berent (1873 – 1940)….   (Wikipedia):
„…polski powieściopisarz i tłumacz okresu modernizmu, główny (obok Władysława Reymonta) przedstawiciel realizmu w literaturze Młodej Polski….   … W latach 1900–1907 był związany z założonym przez Zenona Miriama Przesmyckiego periodykiem „Chimera”. Wszedł na stałe do wąskiego grona jego najczęstszych i najważniejszych współpracowników. Na łamach pisma drukuje m.in. powieść polifoniczną o artystach, która pozwala mu wejść do grona pierwszoligowych twórców okresu modernizmu Próchno, przekład sztuki Dietriecha Grabbego Żart, satyra, ironia i głębsze znaczenie oraz fragmenty przekładu traktatu filozoficznego Tako rzecze Zaratustra. Okres współpracy z Chimerą był najpłodniejszy w całej literackiej karierze Barenta…    Krytyk haseł pozytywistycznych i modernistycznej filozofii polskiej i europejskiej bohemy, postulującej służebność wobec sztuki. Był przeciwnikiem romantyzmu. Mistrz erudycyjnej, pełnej metafor prozy i dopracowanej, swoistej stylizacji językowej…”.
Teraz  omówienie  książki,  które  warto  przeczytać  całe:  https://pl.wikipedia.org/wiki/Pr%C3%B3chno_(powie%C5%9B%C4%87)
„…Próchno – powieść Wacława Berenta, ukazująca się początkowo w odcinkach w 1901 roku w "Chimerze", opublikowana w formie książkowej w 1903 roku; zamyka i podsumowuje pierwsze dziesięciolecie Młodej Polski    W powieści Próchno Wacław Berent nakreślił syntetyczny obraz życia ludzi. Akcja utworu rozgrywa się w środowisku cyganerii artystycznej. Główni bohaterowie – aktor, dziennikarz, muzyk, poeta, dramaturg i malarz – reprezentują prawie wszystkie dziedziny twórczości. Ich losy i postawy pokazane zostały na tle gorączkowego życia wielkiego miasta. Powieść składa się głównie z dialogów i monologów postaci. Berent zrezygnował z wprowadzenia narratora wszechwiedzącego.
Każdy z tych artystów jest skrajnym indywidualistą o wysublimowanych nerwach. Łączy ich przekonanie, że sztuka to jedyna ucieczka przed bezsensem rzeczywistości. Wszyscy jednak za wybór "życia sztuką" płacą cierpieniem, gdyż nie są w stanie w pełni osiągnąć twórczej satysfakcji. Aby odizolować się od innych, stwarzają sobie własny świat – zakładają maski i ciągle grają…   … Krytyka była nieprzygotowana na przyjęcie Próchna  … Charakterystyczne dla końca XIX wieku jest połączenie w  powieści dekadenckiej naturalizmu z modernizmem. Czytelnik takiej powieści sam musi wiele rzeczy odkrywać, jego wyobraźnia współpracuje z pisarzem. W Próchnie  autor zastosował polifoniczną strukturę powieści Fiodora Dostojewskiego, nie ma tu narratora wszechwiedzącego (każda część posiada swojego bohatera), czytelnik sam musi wybrać po czyjej jest stronie…
Zdaniem  Stanisława  Brzozowskiego:  Próchno stanowi wotum nieufności wyrażone wobec nowoczesnej kultury. Demaskuje ponadto dwuznaczną postawę artysty, który odczuwając nienawiść wobec filistra, jednocześnie - powodowany zarówno próżnością, jak i neurotycznym lękiem przed odrzuceniem - zabiega o względy. Uznanie ze strony publiczności, aplauz widowni, sława i podziw to także swego rodzaju narkotyk, a niekiedy wręcz trucizna. ..”
Reasumując:  wiele  z  Nietzschego,   no  i  z  Przybyszewskiego.  Lektura  wymagająca,  lecz  warta  wysiłku  czytelnika.  8/10



No comments:

Post a Comment