Tomasz WITUCH - "Garibaldi"

Tomasz WITUCH - "Garibaldi"

Tomasz Wituch (ur. 1942) prof. zw. historii, specjalizujący się w historii Włoch i Turcji, wydał biografię Garibaldiego w 1983, a na LC umieszczono drugie wydanie z 1998 i ma ono 7 (31 ocen i 7 opinii).
Wynik nie jest imponujący, bo nie jest to książka dla każdego, bo przeciętnego czytelnika Garibaldi nie interesuje. Natomiast ja całe życie się kształcę i czytam książki, by wzbogacić swoją wiedzę, więc gdy "Jonasz" mnie pożyczył "Garibaldiego", to z okazji skorzystałem i przeczytałem. I zadowolony jestem, a moje dotychczasowe wyobrażenie o Garibaldim, jako o trybunie ludowym, niezbyt rozwiniętym intelektualnie, potwierdziło się.

Moje odczucia wyraża profesjonalnie recenzja prof. dr Jerzego Skowronka (1937 – 96), którą znalazłem na łamach "Przeglądu Historycznego" i bezczelnie kopiuję:
http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Przeglad_Historyczny/Przeglad_Historyczny-r1984-t75-n4/Przeglad_Historyczny-r1984-t75-n4-s825-826/Przeglad_Historyczny-r1984-t75-n4-s825-826.pdf


"Tomasz W i t u с h, Garibaldi. Zaklad Narodowy im. Ossolińskich — Wydawnictwo, Wrocław—Warszawa—Kraków—Gdańsk—Łódź 1983, s. 290.
Postać jednego z najwybitniejszych rewolucyjnych działaczy włoskiego ruchu narodowego, uczestnika wielu inicjatyw wolnościowych w innych krajach europejskich i amerykańskich — Giuseppe Garibaldiego jest znana w Polsce dość powierzchownie. Mimo wcześniejszych publikacji dopiero książka historyka dziejów powszechnych — Tomasza Witucha daje czytelnikowi polskiemu gruntowną, pełną charakterystykę jednego z najpopularniejszych Włochów.
W ośmiu rozdziałach autor przedstawia burzliwe losy i bogatą działalność polityczno-konspiracyjną, a przede wszystkim wojskową Garibaldiego: dzieciństwo i służbę marynarską, udział w demokratycznej i narodowej konspiracji Mazziniego, bardzo różnorodną działalność w Brazylii i innych krajach południowoamerykańskich w latach 1835—1848 (która chyba bardziej zasługuje na nazwę „awantur południowoamerykańskich”, aniżeli „epopei”). Pięć rozdziałów (prawie 2/3 tekstu biografii) poświęca autor najważniejszej części życia Garibaldiego — udziałowi w walkach o stworzenie zjednoczonego, demokratycznego państwa włoskiego, poczynając od Wiosny Ludów (z wielkim , niezbyt chlubnym epizodem amerykańskim w latach 1850—1854).
Biografia w sposób klarowny i bardzo przystępny przedstawia wszystkie ważniejsze fakty dotyczące różnorodnej działalności i życia prywatnego Garibaldiego i ukazuje je we właściwych proporcjach, spokojnie a przekonująco przeciwstawiając się skrajnym legendom bohaterstw a, ale uwzględniając niekiedy atmosferę sympatycznej legendy umiarkowanej (np. podkreślanie prawości bohatera mimo wypadków łamania danego słowa, tłumaczenia „zaślepioną miłością do Anglii” braku zainteresowania irlandzkim ruchem narodowym i dążeniom i Włochów na Malcie etc.). W książce przedstawiono słuszną periodyzację biografii Garibaldiego (z wyjątkiem trochę zaskakującego połączenia w jednym rozdziale „Cisza przed nową burzą” upartych prób kontynuowania rewolucyjnej i partyzanckiej walki we Włoszech po upadku Republiki Rzymskiej z podjętym i po tym okresie podróżami po Ameryce i kierowaniem statkiem handlowym w Ameryce).
Monografia Witucha jest bardzo wartościową książką z zakresu wciąż deficytowych dziejów powszechnych i to kręgu, bliskiego naszej historii. Autor sygnalizuje podstawowe polonika w tej biografii. Może czyni to — jak na polskiego czytelnika i polskie potrzeby nazbyt lakoniczne (udział Polaków w wyprawie sabaudzkiej, w obronie Republiki Rzymskiej i „Wyprawie Tysiąca” oraz zainteresowanie sprawą polską w latach sześćdziesiątych). Zapewne słusznie podważa teorię o wielkim entuzjazmie i zainteresowaniu Garibaldiego współdziałaniem polsko-włoskim i polskimi walkami o niepodległość (s. 254—256) ale pomija milczeniem sprawę polskiej szkoły wojskowej w Genui i projekty wyprawy najstarszego syna Garibaldiego na pomoc powstaniu styczniowemu.
Wielkim osiągnięciem monografii jest znalezienie właściwych proporcji między sylwetką bohatera a uwarunkowaniami i rolą tych wydarzeń, w których uczestniczył. Autor świetnie, obrazowo, a zarazem precyzyjnie lokuje jego działania na tle ówczesnych dziejów Włoch, odpowiednich epizodów dziejów poszczególnych k rajów południowoamerykańskich, Francji i Wielkiej Brytanii (sformułowania dyskusyjne, wątpliwe zdarzają się tu bardzo rzadko — np. na s. 28 tłumaczenia włoskich wydarzeń z lat 1830—1832 — polityką wschodnią lat 1828— 1829).
W sumie jest to jedna z najlepszych książek w wartościowej serii biografii realizowanej przez „Ossolineum”. Autor bardzo dobrze wykorzystał podstawową, bogatą literaturę drukowaną — zarówno opracowania, jak obszerne wydawnictwa źródłowe. Stworzył biografię odpowiadającą najwyższym kryteriom publikacji popularnonaukowych, a zarazem podstawowym kryteriom naukowym w dziedzinie badania przeszłości. "

Autor wykorzystał literaturę źródłową, a ja wykorzystałem jego recenzenta, bo "szukajcie a znajdziecie", a umiejętnie znalazłszy zasłużyłem na odpoczynek. Amen