Izaak BABEL - "Utwory wybrane"

Izaak BABEL - "Utwory wybrane"

Izaak Babel (1894 - 1940) odeski Żyd, funkcjonariusz Czeka, żołnierz Armii Konnej Budionnego, wielki rosyjski prozaik, mistrz krótkiej formy. twórca "Armii Konnej" i "Opowiadań odeskich".
Wg Wikipedii:
Brał udział w rosyjskiej wojnie domowej po stronie komunistów, służąc w Czeka.... ...Jako oficer polityczny i redaktor przyfrontowej gazety uczestniczył w wojnie polsko - bolszewickiej, w szeregach 1 Armii Konnej Siemiona Budionnego. Po wojnie wrócił do Odessy i pracował nad "Opowiadaniami odeskimi" (pełne wydanie w 1931) – wspomnieniami z dzieciństwa, obrazie obyczajów rodzinnego miasta, poświęconymi na wpół legendarnym żydowskim bandytom z osławionej dzielnicy Mołdawanka, z której Babel sam pochodził. W 1919 ożenił się w Odessie z Jewgieniją Gronfejn... ..Od 1923 mieszkał w Moskwie i przyjaźnił się z Ilią Erenburgiem... ....W 1924 Babel opublikował kilka opowiadań z późniejszych cyklów "Armia konna" oraz "Opowiadania odeskie" w piśmie Majakowskiego "LEF"..."
W tym zbiorze ponad 200 stron zajmują opowiadania z "Armii Konnej". Gdy pierwszy raz je czytałem, a było to w 1964, w tłumaczeniu Jerzego Pomianowskiego, przeżyłem wstrząs, bo relacja wojny polsko - bolszewickiej z przeciwnej strony, szokuje, a w dodatku nasycona jest skrajną nienawiścią i pogardą. Aby ułatwić zrozumienie Babla przytaczam jedno zdanie z anglojęzycznej Wikipedii:
"....The 1st Cavalry Army pushed Polish forces out of Ukraine and broke through Polish southern frontlines..."
To zdanie jest bardzo istotne, bo w Polsce wszyscy wiedzą o cudzie nad Wisłą w połowie sierpnia 1920 roku, ale mało kto wie, że.... (Norman Davies "Boże Igrzysko" s. 863):
"....wojna polsko – sowiecka zaczęła się od pierwszego nie planowanego starcia, które miało miejsce pod Berezą Kartuską na Białorusi 14 lutego 1919 roku..."
Po początkowych sukcesach Piłsudskiego...... (tamże s. 865):
"....losy się odwróciły. W czerwcu Pierwsza Armia Konna pod dowództwem Budionnego przedarła się przez linię polskiego frontu w Galicji, a 4 lipca Tuchaczewski wyruszył znad Berezyny... ,,,W pierwszych dniach sierpnia pięć armii sowieckich zbliżało się już do przedmieść Warszawy..."
To podanie dokładnego czasu i miejsca jest potrzebne, by poznać powody nienawiści Armii Konnej do "polskich panów". Bo tą nienawiść podziela Babel, i jeszcze ją wzmacnia jako Żyd odwzajemniając się za polski antysemityzm. Przykłady:
s. 16 „...Polacy go zarzynali, a on ich błagał: zabijcie mnie na tylnym podwórzu żeby moja córka nie widziała, jak będę umierał. Ale oni zrobili tak, jak im było potrzeba....”
s. 41 „...- Polak to zła bestia. Polak bierze Żyda i wyrywa mu brodę - ach bestia! A znowu teraz go biją, tę złą bestię. To wspaniale, to jest rewolucja!...”
s. 149 „...Zapaliłem latarkę, odwróciłem się i zobaczyłem na ziemi trupa Polaka oblanego moim moczem. Notes i strzępy odezw Piłsudskiego poniewierały się koło trupa.... ...Odezwą Piłsudskiego, marszałka i dowódcy naczelnego, starłem cuchnącą ciecz z głowy nieznanego mego brata i odszedłem uginając się pod ciężarem siodła...”
s. 167 „...W ciszy usłyszałem oddalony powiew jęku. Opar tajemnego morderstwa włóczył się wokoło nas.
- Biją kogoś - powiedziałem. - Kogóż to biją?
- Polacy rozrabiają – odpowiedział mi chłop - Polacy Żydów rżną..”
Cytaty nie zmieniają faktu, że pióro Babla wyśmienite a opisy plastyczne. Po „Armii Konnej” mamy „Opowiadania Odeskie”, których bohaterem jest Benia Krzyk, przywódca żydowskich, odeskich bandytów. Niestety z wymienionych przez Wikipedię trzynastu, pod tym tytułem dostaliśmy tylko cztery, lecz siedem dalszych znalazłem, nie wiem czemu, w następnej części zatytułowanej „Opowiadania”. Również w Wikipedii - opinia:
„...'Opowiadania Odeskie' są heroikomiczną sagą opisującą życie mieszkańców żydowskiej dzielnicy Odessy - Mołdawanki...”
Tam też komentarz tłumacza Jerzego Pomianowskiego:
„...Oto książka, której nie zabrałbym na bezludną wyspę jedynie dlatego, że znam ją na pamięć! Pierwsze zetknięcie z tekstem Babla było ważnym przeżyciem nawet dla zawołanych znawców..”
Wszystkie opowiadania są genialne a ja tylko dodam, że w trakcie lektury przypomina mnie się Perec i Singer, Tewji Mleczarz Szolem Alejchema, którego nota bene Babel tłumaczył z jidysz na rosyjski, i Lejzorek Rojtszwaniec Erenburga, czyli literatura z górnej półki.
Dobrej zabawy!!